Gisterenavond hebben we gegeten in restaurant Yar in hotel Sovietski, misschien wel het mooiste restaurant dat ik ooit gezien heb. Maar die kwalificatie geldt alleen voor de zaal en de klassieke aankleding. Wat een beelden, kroonluchters, stoffering, allemaal pracht en praal en wat zou dit een fantastisch restaurant zijn als het vol is met ruisende jurken, knallende kurken en geroezemoes. Maar vanavond is het een dooie boel, meer personeel dan gasten, die avond zijn er maar vier tafeltjes bezet. En nog weet het personeel al niksend ieder contact te vermijden. Op een groot podium zingt de Russische Rita Reijs jazzliedjes en er tussendoor riedelt een pianiste er ook vrolijk op los. In de lege zaal klinkt het allemaal voor geen meter. We drinken een wodkaatje, omdat het maandagavond is, en zelfs dat gaat niet makkelijk: de ober wil weten hoeveel gram en waarom geen hele fles, ijsklontjes wordt een bevroren glas en van Stolichnaya heeft hij nog nooit gehoord. Alles gaat moeilijk, zelfs de rekening op de kamer zetten is een ingewikkeld ritueel. Maar wij hebben het gezellig: over reizen, liefde en relaties raak je nooit uitgepraat. Het is toch weer na middernacht voordat we in Stalin zijn bed gestrekt gaan.
Vanavond vliegen we door naar Mongolië en vandaag willen we een bezoek brengen aan het Kremlin en het mausoleum waarin Lenin ligt opgebaard. Bij het Rode Plein aangekomen zijn ze daar met dranghekken in de weer. Niemand mag er op: “Today is closed” en niemand wil of kan uitleggen waarom, toch zien we beweging bij het mausoleum en via een lange omweg slagen we er in om aan te sluiten bij de rij wachtenden. Ik kan me herinneren dat 15 jaar geleden ons gezelschap van vier, het enige was dat Lenin wilde zien. En dat reisgenoot Gideon van Aartsen toen stiekem foto’s kon maken van het gebalsemde lichaam. Nu is het een poppenkast van jewelste; fototoestellen en telefoons moeten worden ingeleverd, in het gebouw mag niet gesproken worden (Sssst) en ik moet mijn hand uit mijn zak halen. We moeten respect tonen, het lijkt Noord Korea wel. Ik dacht dat de Russen blij waren dat de communistische dictatuur achter de rug is.
Daar ligt hij dan, in het halfduister, Vladimir Iljich Oeljanov, beter bekend als Lenin, zijn kop lijkt wel van gips, een wassen beeld is echter. Ik weet dat er slangen door zijn lijf lopen om het goed te houden. En dat zijn hersenen er uitgepeuterd zijn. Hoe het balsemen (van Lenin en Mao) in zijn werk ging wordt uitvoerig beschreven in “Het privé leven van Mao” door zijn lijfarts Li Zhisui. Jeltsin heeft een paar jaar geleden geprobeerd om Lenin te laten herbegraven naast zijn moeder in St Petersburg zoals ook zijn laatste wens was, maar dat leverde protest op van links Rusland en de touroperators. Lenin is een belangrijke toeristische trekpleister geworden. Na het mausoleum worden we geleid langs de bustes en graven van alle andere hondenkoppen, die verantwoordelijk zijn voor 80 jaar communistisch wanbeleid en tientallen miljoenen slachtoffers.
Het Rode Plein is inmiddels hermetisch afgesloten en pas na enige moeite en weer omlopen krijgen we onze camera en telefoons terug. Wat verderop, bij de (toeristen)ingang van het Kremlin staan lange rijen voor gesloten kassa’s, niemand weet waarom of wanneer ze weer opengaan. Groepen met entreebewijzen worden wel binnengelaten. Na een uurtje rondgehangen te hebben geven wij (en tientallen anderen) het tenslotte op. Jammer, wat nu? We pakken de metro naar Arbat. Toen ik daar in 1985 met Rob de Boer was, was het een vervallen winkelstraat, met potentieel prachtige gebouwen. Nu lijkt het nog het meest op het Damrak: schreeuwerige reclames, souvenirwinkels en eettentjes. We eten een broodje. In de Moscow Times (Chairman of the supervisory board Derk Sauer!) wordt voorspeld dat de inflatie in Rusland dit jaar 15% zal zijn. Gisteren was het nog 14%, dat gaat snel.
We voelen ons een beetje lamlendig, te weinig slaap en te veel kilometers in de benen. Moskou is groot en je loopt je een ongeluk. We besluiten er maar mee op te houden en veel te vroeg komen we op Sheremetyevo International Airport voor de vlucht naar Ulaan Baator. Mongolië lokt. Over drie dagen is de zonsverduistering.
